Alignery a SSŻ: mity i fakty

W ostatnich latach przezroczyste alignery, takie jak Invisalign czy ClearCorrect, stały się jednym z najczęściej wybieranych rozwiązań ortodontycznych. Estetyka, komfort użytkowania i możliwość zdejmowania ich w czasie posiłków sprawiają, że coraz więcej pacjentów decyduje się na tę formę leczenia. Jednak wśród osób cierpiących na dolegliwości stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ, ang. TMJ — temporomandibular joint) często pojawia się pytanie: czy alignery pomagają, czy mogą pogłębiać objawy TMD (temporomandibular disorders)?

Przeczytaj również: Czym jest boczne skrzywienie kręgosłupa?

Równowaga między zgryzem a stawem skroniowo-żuchwowym

Aby zrozumieć zależność między alignerami a funkcją SSŻ, należy pamiętać, że układ stomatognatyczny stanowi złożoną strukturę połączoną z układem mięśniowym i nerwowym. Prawidłowe ustawienie zębów nie jest jedynie kwestią estetyki. Wpływa bowiem bezpośrednio na pracę mięśni żucia, napięcie w obrębie szyi, karku i obręczy barkowej. Ponadto, na ustawienie żuchwy względem podstawy czaszki.

Nieprawidłowy zgryz może powodować asymetryczne obciążenie stawu, mikroprzeciążenia i wtórne napięcia mięśniowe. W tym miejscu zaczyna się rola ortodonty, który poprzez leczenie aparatem stałym lub alignerami może dążyć do przywrócenia prawidłowych kontaktów okluzyjnych. Ponadto rola fizjoterapeuty stomatologicznego, który równolegle pracuje nad normalizacją napięć w obrębie mięśni żucia, skroniowych, mostkowo-obojczykowo-sutkowych czy mięśnia szerokiego szyi.

Czy alignery mogą wywoływać objawy TMD?

Wbrew obiegowym opiniom, alignery same w sobie nie są przyczyną zaburzeń SSŻ. Badania kliniczne wskazują, że w większości przypadków nie powodują one nasilenia dolegliwości bólowych ani trzasków w stawie. Wręcz przeciwnie! U części pacjentów obserwuje się zmniejszenie napięcia mięśni żwaczy i obniżenie dolegliwości bólowych. Wynika to z faktu, że alignery:

• stabilizują pozycję żuchwy w lekkim zwarciu,
• ograniczają niekontrolowane ruchy parafunkcyjne (np. zaciskanie zębów),
• równomiernie rozkładają siły okluzyjne.

Jednak w sytuacji, gdy pacjent cierpi na już rozwinięty zespół bólowo-dysfunkcyjny SSŻ, zastosowanie alignerów bez wcześniejszej oceny czynnościowej może prowadzić do nasilenia objawów. U takich osób niezbędna jest współpraca między ortodontą a fizjoterapeutą, który może wdrożyć terapię manualną stawów skroniowo-żuchwowych, techniki neuromobilizacji nerwu trójdzielnego oraz ćwiczenia reedukujące wzorzec ruchowy żuchwy.

Fizjoterapia stomatologiczna jako wsparcie terapii alignerami

Fizjoterapia Poznań odgrywa niezastąpioną rolę w prewencji i leczeniu zaburzeń czynnościowych SSŻ podczas terapii ortodontycznej. Regularne sesje terapii manualnej w obrębie mięśni żucia, karku i obręczy barkowej pomagają redukować kompensacyjne napięcia wynikające ze zmiany kontaktów zwarciowych.

Fizjoterapeuta może także nauczyć pacjenta autoterapii domowej. Obejmuje ona ćwiczenia propriocepcji żuchwy. Ponadto, świadome ustawienie głowy w osi ciała oraz pracę nad torami oddechowymi i językiem. Taka interdyscyplinarna współpraca pozwala na uzyskanie trwałych efektów, ponieważ leczenie ortodontyczne Wrocław bez równoczesnej normalizacji napięć mięśniowych może prowadzić do nawrotu nieprawidłowego zgryzu lub dolegliwości bólowych.

Kiedy ortodonta powinien współpracować z fizjoterapeutą?

Współpraca między specjalistami jest niezbędna zwłaszcza u pacjentów, u których występują:

• przewlekłe bóle mięśni twarzy, szyi i karku,
• trzaski, przeskakiwania lub blokowanie SSŻ,
• asymetria twarzy i ograniczenie otwarcia ust,
• objawy bruksizmu, napięcia nocne, bóle głowy.

W takich przypadkach przed rozpoczęciem leczenia alignerami warto wykonać badanie czynnościowe układu stomatognatycznego. Ponadto, ocenę toru ruchu żuchwy oraz palpacyjne badanie mięśni. Fizjoterapeuta może przygotować pacjenta do leczenia, wyrównując napięcia i poprawiając biomechanikę stawu.